TRÁNH THƯƠNG MẠI HÓA FRANCHISE HẾT MỰC, VẪN NỔI NHƯ CỒN: CÂU CHUYỆN CỦA FRANCHISE TOUHOU.

Có lẽ hiện tại chúng ta đã không còn xa lạ gì với những ip có giá trị bạc tỷ không ngừng được thúc đẩy bởi nguồn tiền quảng cáo bất tận của các tập đoàn hùng mạnh như pokemon hay marvel, song không phải lúc nào đây cũng là công thức cố định cho sự thành công của một franchise. Hôm nay hãy cùng tìm hiểu câu chuyện về quyết định tưởng chừng như vô cùng ngược đời nhưng đã mang lại sự thành công to lớn, và trở thành một biểu tượng trong văn hóa đại chúng: Franchise Touhou.

Thế, Touhou là gì và tại sao nói nó thành công khi mà tôi chưa từng nghe cái tên này?

Lẽ dĩ nhiên thôi, khi mà thực tế chủ sở hữu franchise này chưa từng chi một đồng nào cho marketing, chưa từng có phi vụ mua bán tiền tỷ nào cả. Nhưng chỉ cần với vài cú click trên internet, ta có thể nhìn thấy con số ấn tượng các kết quả tìm kiếm: 2.351.105 kết quả trên pixiv- trang web chia sẻ hình ảnh thường dùng tại Nhật bản, 514.799 kết quả trên niconico douga- “youtube” của người Nhật, và 574.000 kết quả trên youtube. Nhưng đó chưa phải là tất cả. Sự dồi dào của Touhou còn ở hằng hà sa số các sản phẩm fan-made dưới rất nhiều hình thức như nhạc, MV, tranh vẽ, truyện, tiểu thuyết, mô hình, trang phục hóa trang, đồ lưu niệm… Từ năm 1996 đến nay, Touhou vẫn đang nắm giữ kỷ lục Guiness về dòng shooting game (game bắn súng) có số lượng sản phẩm fan-made nhiều nhất. Touhou vẫn luôn là cái tên thường trực tại hội chợ Comiket – hội chợ lớn nhất về truyện tranh nghiệp dư của Nhật Bản được tổ chức mỗi năm 2 lần tại Tokyo với số lượng khách tham quan luôn trên nửa triệu mỗi kỳ, và thậm chí còn được tổ chức riêng một hội chợ với tên gọi Hakurei Shrine Reitaisai (Đại hội đền Hakurei) với quy mô ngang ngửa Comiket chỉ để truyền bá các sản phẩm fan-made của franchise.

Mọi chuyện đã bắt đầu như thế nào?

Tên gọi đầy đủ của franchise này là Touhou Project (nghĩa tiếng việt: Dự án phương Đông), là một series game thuộc thể loại bullet hell- địa ngục đạn, nơi người chơi phải tránh né những làn đạn dày đặc do đối thủ bắn ra.

Vừa nghe qua thì cũng không có gì nổi bật lắm, điều gì khiến cho Touhou trở nên thành công như vậy chính là ở quyết định đầy kì lạ của người sáng tạo ra nó. Trò chơi được tạo ra bởi Team Shanghai Alice, với người sáng lập và cũng là thành viên duy nhất là Jun’ya Ota (thường được biết đến với biệt danh “ZUN”).

Thay vì được phân phối trên một kênh chính thống, trò chơi ban đầu được bán tại hội chợ Comiket như một sản phẩm trò chơi nghiệp dư và nhận được sự chú ý của cộng đồng fan cũng như các tác giả nghiệp dư khác. Đây là thời điểm đánh dấu con đường phát triển của franchise. Tại sao lại gọi Touhou là một franchise trong khi nó chỉ là sản phẩm nghiệp dư của một cá nhân? Vì về bản chất nhượng quyền tác giả của nó. Cùng với bản game đầu tiên cho nền tảng Windows, ZUN đã công bố một điều khoản sử dụng cho phép tất cả mọi người có quyền tự do sáng tạo tác phẩm phái sinh và công bố chúng miễn phí trên nền tảng trực tuyến mà không cần phải xin phép mình, đồng nghĩa với việc chuyển nhượng tác quyền của mình cho công chúng, miễn là họ tuân theo một số chỉ dẫn và nguyên tắc được nêu trong điều khoản sử dụng trên. Đối với những trường hợp có nhu cầu kiếm tiền trên sản phẩm phái sinh, phải có sự đồng ý của tác giả là ZUN, hoặc được phân phối trực tiếp theo cùng kênh với dòng game “chính chủ” là thông qua hội chợ Comiket và các gian hàng fan-made. Điều này đã giúp cản bước các công ty lớn khỏi việc sản xuất hàng loạt nhằm trục lợi từ franchise này, những người tham gia vào sáng tạo sẽ luôn là cá nhân nghiệp dư. Khi được phỏng vấn, ông đã trả lời rằng đây là sản phẩm sáng tạo của cá nhân ông, nên ông muốn khuyến khích sự sáng tạo của fan cũng như các tác giả nghiệp dư khác trong cộng đồng bằng việc nhượng quyền. Trò chơi được biết đến với cốt truyện hấp dẫn, âm nhạc và thiết kế nhân vật độc đáo, cộng với sự khuyến khích tác phẩm phái sinh đã tạo nên một franchise đầy sôi động và sáng tạo. Tới tận thời điểm hiện tại ZUN và các fan của franchise vẫn đều đặn cho ra những tác phẩm mới làm giàu thêm cho ip Touhou. Giữa một đại dương các chuỗi nhượng quyền thương mại vì mục đích lợi nhuận, Touhou là một trong những franchise hiếm hoi nhượng quyền vì lợi ích của sự sáng tạo thuần túy, trở thành một tài sản trí tuệ quý giá của cộng đồng.

Tổng hợp và dịch từ nhiều nguồn