NHẬN THỨC CỦA SINH VIÊN ĐỐI VỚI VẤN ĐỀ VỀ BẢN QUYỀN

Xu hướng truy cập mở đối với nguồn tài liệu trực tuyến đã ngày càng giúp cho nền giáo dục có thêm nguồn động lực to lớn để thúc đẩy và phát triển, tuy nhiên xu hướng này cũng dẫn đến nhiều vấn đề về tuân thủ bản quyền không chỉ là trong giáo dục và đào tạo mà trong các lĩnh vực khác vẫn còn nhiều bất cập. Tình trạng vi phạm bản quyền ở sinh viên diễn ra ngày càng nhiều, vậy sinh viên đang mắc phải tình trạng vi phạm bản quyền này như thế nào? Hôm nay IP Leader cùng quý độc giả phân tích vấn đề này một cách cụ thể hơn.

Theo khảo sát về OER (open educational resources – OER – truy cập mở) khảo sát 100 sinh viên trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội có 03 nguyên nhân chính dẫn đến sinh viên đang mắc phải tình trạng vi phạm bản quyền đó là: (1) Nhân bản và sử dụng các bản sao chép lậu từ tài liệu gốc; (2) Trích dẫn nguồn trong nghiên cứu khoa học của sinh viên; (3) Hành vi ghi âm/ chụp hình bài giảng của giảng viên.

Ở Việt Nam, bản quyền quyền tác giả được quy định cụ thể tại Luật Sở hữu trí tuệ 2005, Luật này cũng quy định rõ các hành vi vi phạm bản quyền tác giả như: nhân bản, sử dụng trái phép tài liệu gốc mà không xin phép, phân các bản sao chép lậu, trích dẫn nguồn trong nghiên cứu khoa học hay ghi âm ghi hình mà chưa được sự cho phép của tác giả.

Nhân bản và sử dụng các bản sao chép lậu từ tài liệu gốc

Việc nhân bản tài liệu gốc diễn ra ngày càng nhiều, chủ yếu là do nhiều bạn sinh viên sao chép nhân bản tài liệu với số lượng lớn từ tài liệu gốc chia cho các bạn sinh viên khác. Khi được hỏi về các cách thức để có được tài liệu, rất ít bạn chọn mua tài liệu gốc, rất nhiều bạn khác chọn cách photo in ấn tài liệu gốc để học và một số bạn khác chọn cách tìm mua các bản photo có sẵn tại những nơi bán sách lậu chi phí thấp, cũng có một số bạn chọn cách mua lại từ các anh chị khóa trên. Trong đó, 58% sinh viên lựa chọn sử dụng các bản sao chép lậu từ tài liệu gốc, 25% sinh viên tự đi mua tài liệu tại các nhà sách, 15% sinh viên đến thư viện để đăng ký mượn tài liệu và chỉ có 2% sinh viên còn lại sử dụng các hình thức khác.

Số liệu khảo sát về OER của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội

Chỉ tốn một chút ít thời gian tìm kiếm trên mạng xã hội, các bạn sinh viên đã dễ dàng có được quyển sách mà các bạn mong muốn, hay một cách khác ngay chính nơi photo in tài liệu có bán sẵn các quyển giáo trình mà các bạn muốn có, mà hầu như các bạn sinh viên không tự nhận thức được đây là hành vi xâm phạm quyền tác giả.

Trích dẫn nguồn trong nghiên cứu khoa học của sinh viên

Số liệu khảo sát về OER của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội

Một vấn đề cũng không hiếm gặp đó chính là tình trạng trích dẫn khoa học trong các bài các bài nghiên cứu khoa học của sinh viên, một là các bạn không biết cách trích dẫn đúng chuẩn OSCOLA, APA, IEEE, MLA,CHICAGO, HARVARD ( một số chuẩn thông dụng của một số trường Đại học tại Việt Nam), hai là các bạn chọn cách copy toàn bộ kết quả nghiên cứu từ các tác giả đi trước để hoàn thành bài nghiên cứu của mình, ba là các bạn không bao giờ trích dẫn tài liệu trong quá trình nghiên cứu tài liệu tham khảo, bốn là các bạn sinh viên trích dẫn từ các nguồn không thể xác định được trên mạng xã hội.

Theo số liệu khảo sát về OER của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội có khoảng 44% là thường xuyên trích dẫn, 10% không bao giờ trích dẫn và có đến 46% không thường xuyên trích dẫn.

Việc không biết cách trích dẫn, trích dẫn không hợp lí, không đầy đủ hoặc không theo các quy chuẩn cụ thể khiến cho các bài nghiên cứu của các bạn sinh viên dễ dàng bị dính đạo văn, sao chép, đạo nhái tác phẩm chính, nguyên nhân chính là do thiếu trách nhiệm trong sự tìm hiểu về học tập, một phần cũng do một số trường Đại học chưa thực sự chú trọng đến vấn đề này, chưa thực hiện hiệu quả vai trò tuyên truyền đến sinh viên về hành vi xâm phạm này để các bạn có thể hiểu được rằng việc tôn trọng quyền tác giả là thực sự quan trọng, bởi hành vi này cũng một phần gây nên tác động, ảnh hưởng không nhỏ đến bản quyền và ảnh hưởng trực tiếp đến các quyền của tác giả.

Hành vi ghi âm/ chụp hình bài giảng của giảng viên

Ngày khoa học công nghệ càng lên ngôi, việc giảng viên áp dụng các phương tiện kỹ thuật vào trong công tác giảng dạy giúp ích rất nhiều làm cho bài giảng trở nên hay hơn, sinh động hơn, bài giảng của giảng viên cũng trở nên cụ thể và giảng viên có thể truyền đạt đến cho sinh viên nhiều kiến thức hơn thì bài giảng, giáo án của giảng viên cũng được xem là tài sản sở hữu trí tuệ cần được tôn trọng và pháp luật bảo vệ, với sự phát triển của công nghệ thì vấn đề vi phạm cũng trở nên thường xuyên hơn. Hầu như đa số các bạn sinh viên hiện nay không còn chọn cách mang tập bút để ghi nhận lại những gì đã học trên giảng đường mà thay vào đó các bạn sử dụng phương thức ghi âm ghi hình, chụp hình lại bài giảng mà chưa được sự cho phép của giảng viên thì đây cũng được cho là hành vi vi phạm quyền tác giả. Ngay chính bản thân tôi cũng từng là sinh viên, tôi cũng đã từng đến giảng đường nhưng quên mang theo vở để ghi chép, nhưng tôi nhận thức được việc mình cần tôn trọng quyền tác giả của thầy cô và tôi đã chủ động xin phép thầy cô có thể chụp hình lại bài giảng.

Qua ba nguyên nhân mà bài viết đã liệt kê, tình trạng chung cho thấy vẫn đã giải quyết được câu hỏi ở đầu bài sinh viên đang mắc phải tình trạng vi phạm bản quyền này như thế nào? Ngoài việc tự chủ động tìm hiểu và tôn trọng quyền tác giả, một phần cũng cần phải nhờ đến sự tuyên truyền của nhà trường, sự hợp tác từ mọi người cũng nhau tẩy chai những hiệu sách giả sách nhái, bảo vệ nền giáo dục nước nhà đồng thời bảo vệ toàn diện về quyền tác giả.

Tài liệu tham khảo:

https://nlv.gov.vn/nghiep-vu-thu-vien/nhan-thuc-cua-sinh-vien-ve-van-de-ban-quyen-tiep-can-tu-goc-do-tai-nguyen-giao-duc-mo.html

Liên hệ với chúng tôi:

CÔNG TY TNHH IP LEADER

Địa chỉ: Phòng 03.04 Tòa nhà Newton Residence, Số 38 Trương Quốc Dung, Phường 8, Quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh

Điện thoại: 076.455.2008

Email: info.ipleader@gmail.com

Website: https://ipleader.vn

Ngọc Thảo – IP Leader